Sinh ra trong gia đình nghèo khó, Lý Gia Thành phải dừng việc học khi còn nhỏ để phụ giúp gia đình. Con đường học tập và sự nghiệp của Lý Gia Thành không mấy suôn sẻ và nhiều lần bị đứt quãng phải dừng lại giữa chừng. Biến động nhất đời ông là sau thế chiến thứ 2 gia đình ông phải chuyển đến Hồng Kông sinh sống, bố ông qua đời do mắc bệnh lao. Lý Gia Thành phải bỏ học hẳn để đi làm kiếm tiền lo cho gia đình năm 16 tuổi.

Tuy vậy ông vẫn luôn lạc quan và tích cực để vượt lên chính mình, vượt qua những thử thách của cuộc đời dành cho mình. Sự tích cực của ông đi liền với sự cẩn thận và tầm nhìn xa. Một người quen của Lý Gia Thành chia sẻ: "Ông ấy là người rất hay lo xa. 90% thời gian mỗi ngày đều được dùng để suy tính những chuyện chưa hề xảy ra".

Dường như đây là thói quen đã ăn sâu trong tính cách và suy nghĩ của vị tỷ phú người Hoa. Chính nhờ sự trăn trở và có thể lường trước được những giả định, khó khăn ở tương lai mà khi mọi chuyện xảy ra với ông, ông sẵn sàng đón nhận và giải quyết trong bình thản.

Vào làm tại nhà máy sản xuất nhựa năm 16 tuổi, chỉ sau 2 năm Lý Gia Thành đã được cân nhắc lên làm quản lý nhờ sự chăm chỉ và ham học hỏi. Ông chia sẻ rằng: "Bước ngoặt đầu tiên của cuộc đời tôi là sau Thế chiến thứ 2. Ông chủ cần một bức thư viết tay, một đồng nghiệp đã đề cử tôi nhận nhiệm vụ. Ông chủ khen bức thư tôi viết rất tốt. Ông chủ hài lòng với công việc và cất nhắc tôi làm trưởng một bộ phận nhỏ. Tôi tin rằng, kiến thức có thể thay đổi cuộc sống".

Có thể Lý Gia Thành không được học nhiều kiến thức từ trường lớp nhưng ông chăm đọc sách và học hỏi từ những bộ phim từ những trải nghiệm thực tế. Đối với ông chỉ khi có kiến thức trong đầu ta mới có thể tự tin mà làm việc và chỉ có nhờ kiến thức mà cuộc đời bạn mới có sự khác biệt với người này người kia.

Sau hơn 50 năm trên thương trường, Lý Gia Thành nhận thấy bài học kinh doanh mà chủ doanh nghiệp cần phải nhận ra đó là trân trọng nhân viên - tài sản quý giá nhất của công ty. Đối với các doanh nghiệp nhỏ hay các công ty gia đình người lãnh đạo phải làm rất nhiều việc. Còn đối với các doanh nghiệp, tập đoàn lớn nhân viên sẽ chung tay góp sức làm việc để thực hiện mục tiêu, sứ mệnh mà ông chủ đặt ra. Vì vậy, hãy tạo cho họ cảm giác gắn bó, thoải mái trong công việc. Bí quyết để trở thành nhà lãnh đạo tài năng gói gọn trong việc xác định và sử dụng đúng người đúng việc.

Đối với nhiều doanh nghiệp một là lựa chọn sự ổn định mãi mãi duy trì tình trạng doanh nghiệp theo cách an toàn, tránh những rủi ro; hai là lựa chọn mở rộng kinh doanh được ăn cả ngã về không. Theo Lý Gia Thành sự phát triển và sự ổn định không hề mâu thuẫn, bài trừ nhau mà có thể bổ sung, hỗ trợ cho nhau.

Ông chia sẻ, khi bắt đầu kinh doanh ông chỉ có một số vốn nhỏ nên ông chọn việc tập trung vào ổn định, thận  trọng chưa dám mở rộng quy mô nhưng ông luôn có tinh thần chiến đấu. Ông không bao giờ quên nhiệm vụ duy trì sự ổn định trong khi tìm cách phát triển và mở rộng. Cả 2 đều quan trọng và tốt nhất là cân bằng được thì càng tốt.

Các nhà kinh doanh vẫn có tư duy chờ đợi những vận may sẽ đến trên con đường sự nghiệp. Không thể phủ nhận "thời thế tạo anh hùng" nhưng thay vì chờ đợi chẳng biết đến khi nào, Lý Gia Thành khuyên các nhà kinh doanh nên nỗ lực, phấn đấu bằng chính  sức lực của mình.

Lý Gia Thành đi lên từ hai bàn tay trắng nhờ sự chăm chỉ và quyết tâm phải thay đổi cuộc đời bằng được mà thành công. Đối với ông dường như chắc chắn không dựa vào may mắn mà dựa vào chính thực lực của bản thân mình.

Lý Gia Thành nổi tiếng với câu nói về quan điểm sống và làm giàu: "Khi bạn nghèo, hãy ở nhà ít hơn và ra ngoài nhiều hơn. Khi bạn giàu có, hãy ở nhà nhiều hơn và ít ra ngoài hơn. Đây là nghệ thuật sống. Nếu là người nghèo, bạn nên chi tiền cho người khác, khi đã là người giàu, bạn mới chi tiền cho chính mình".

Dù là tỷ phú giàu nhất nhì Châu Á nhưng Lý Gia Thành có thói quen ăn mặc quần áo đơn giản và lối sống rất giản dị. Ông khuyên những người trẻ nên thiết lập quỹ sinh hoạt cá nhân, ăn uống tại nhà cho lành mạnh và đảm bảo sức khỏe. Biết cách kiếm nhiều tiền thì cũng phải học cách chi tiêu hợp lý, tiết kiệm không có nghĩa là hà tiện.

Xuất thân không phải là những đứa trẻ sống trong nhung lụa, gấm vóc. Lý Gia Thành đã từng làm việc tại nhiều vị trí và ngành nghề khác nhau để kiếm sống. Ông thấu hiểu nỗi khổ của những người nghèo kém may mắn. Do vậy, ông rất coi trọng việc giúp đỡ người khác bằng việc hỗ trợ giáo dục. Ông đã trao tặng hơn 1,4 tỷ USD cho các tổ chức từ thiện.

"Tôi sẽ tiếp tục làm như vậy và nhiều hơn thế nữa. Không phải vì đó là nghĩa vụ mà đó là một phương châm cuộc sống của tôi", Lý Gia Thành nói.

Từ một cậu bé nghèo phải bỏ học đi làm thuê đến cái tên superman Châu Á, Lý Gia Thành là tấm gương vượt nghèo vươn đến thành công đáng để thế hệ trẻ học hỏi. Những bài học kinh doanh của ông đã truyền cảm hứng và động lực thay đổi cuộc sống cho nhiều người.

Trường Doanh Nhân HBR